eprintid: 7034
rev_number: 23
eprint_status: archive
userid: 4
dir: disk0/00/00/70/34
datestamp: 2020-09-22 13:48:27
lastmod: 2021-07-27 12:20:01
status_changed: 2020-09-22 13:48:27
type: article
metadata_visibility: show
creators_name: Nowiński, Janusz
title: Crux in medio ecclesiae - najstarsze monumentalne krucyfiksy z cysterskich kościołów w Loccum, Pforta i Sorø
title_en: “Crux in medio ecclesiae”, the oldest monumental crucifixes from the Cistercian churches in Loccum, Pforta, and Sorø
title_de: Crux in medio ecclesiae - Die ältesten Monumentalkruzifixe der zisterziensischen Kirchen in Loccum, Pforta und Sorø
subjects: ddc-700
subjects: ddc-730
divisions: i-9
cterms_swd: Klosterkirche Sorø
cterms_swd: Sankt Maria <Schulpforte>
cterms_swd: Kloster Loccum
cterms_swd: Klosterkirche
cterms_swd: Zisterzienserarchitektur
cterms_swd: Kreuz Christi
note: DOI im PDF-Dokument falsch angegeben.
abstract: Obok ołtarza głównego, który był centrum sanctuarium klasztornego kościoła cystersów, i ku któremu zwrócony był chór mnichów, ołtarz Św. Krzyża (altare crucis), ulokowany przed przegrodą chóru, stanowił drugi istotny element wyposażenia i ośrodek liturgicznej przestrzeni cysterskiego kościoła. Ołtarz ten, umiejscowiony in medio ecclesiae i zwrócony ku chórowi konwersów, był najważniejszym liturgicznie i plastycznie miejscem w zachodniej partii klasztornej świątyni. Na ołtarzu tym, oprócz ceremonii liturgicznych, były prezentowane relikwie. Z jego kompozycją od początku był związany monumentalny krucyfiks wieńczący przegrodę oddzielającą chór mnichów od chóru konwersów. Jego obecność, wraz z drewnianą materią i malowanym wizerunkiem Chrystusa Ukrzyżowanego, zalecały najstarsze postanowienia kapituły generalnej z 1134 r. Do najstarszych zachowanych tego typu krucyfiksów należą krzyże z cysterskich opactw Loccum, Pforta i Sorø. Trzy najstarsze krucyfiksy, wieńczące in medio ecclesiae przegrody chóru i ołtarze Św. Krzyża, charakteryzuje połączenie ikonografii crux gemmata i lignum vitae, co komponuje w efekcie tryumfalny obraz krzyża - crux triumphalis. Monumentalne krucyfiksy, ukazane jako chwalebne drzewo życia, realizują ideę cysterskiego kościoła jako Raju z umieszczonym w jego centrum drzewem życia - ecclesia est paradisus et lignum vitae est in medio paradisi. Trwanie tej koncepcji ideowej znajdzie swoje potwierdzenie jeszcze w połowie XIV w., o czym świadczy monumentalny krucyfiks-lignum vitae nad przegrodą chóru i ołtarzem Św. Krzyża w kościele opactwa w Doberan.
abstract_translated_text: Next to the high alter ,which formed the centre of the sanctuarium of a Cistercian convent church, and faced by the monks’ choir, the Altar of the Holy Cross (altare crucis), located before the rood screen, constituted the second essential element in the church furnishing and the centre of liturgical space of a Cistercian church. The altar, located in medio ecclesiae and facing the conversi’s choir, constituted the spot most important liturgically and artistically in the western fragment of a convent church. Apart from serving for liturgical ceremonies, the altar was used to display relics. From the very beginning, its composition entailed a monumental crucifix crowning the screen separating the monks’ choir from that of the conversi. Its presence together with the wooden matter and painted effigy of Crucified Christ were found in the instructions of the oldest provisions of the General Chapter of 1134. The oldest crucifixes of the type come from the Cistercian Abbeys in Loccum, Pforta, and Sorø. The three oldest ones, crowning the rood screed and Altars of the Holy Cross in medio ecclesiae, typically combine the crux gemmata and lignum vitae iconographies, which in effect composes into a triumphal image of the cross: crux triumphalis. Monumental crucifixes shown as a glorious tree of life implement the ideal of a Cistercian church as the paradise with the tree of life in its centre: ecclesia est paradisus et lignum vitae est in medio paradisi. The subsistence of this ideological concept would be still confirmed in the mid-14th century, best testified by the monumental lignum vitae crucifix above the rood screen and the Altar of the Holy Cross in the Doberan Abbey Church.
abstract_translated_lang: eng
date: 2016
id_scheme: DOI
id_number: 10.11588/artdok.00007034
official_url: http://doi.org/10.21852/sem.2016.3.14
collection: c-4
ppn_swb: 1737385201
own_urn: urn:nbn:de:bsz:16-artdok-70349
language: pol
bibsort: NOWINSKIJACRUXINMEDI2016
full_text_status: none
publication: Seminare : Poszukiwania Naukowe
volume: 37
number: 3
pagerange: 171-180
oa_type: green
title_lat: Crux in medio ecclesiae - najstarsze monumentalne krucyfiksy z cysterskich kosciolow w Loccum, Pforta i Soro
laender: LDe
laender: LSk
themen: T12
themen: T25
themen: T13
citation:   Nowiński, Janusz  (2016) Crux in medio ecclesiae - najstarsze monumentalne krucyfiksy z cysterskich kościołów w Loccum, Pforta i Sorø.   In:  Seminare : Poszukiwania Naukowe, 37 (2016), Nr. 3.   pp. 171-180